Traditionele woningen in Noord Togo en Benin

In Kara regelen we een gids die ons een dag gaat rondrijden in het woongebied van de Tamberma. Een bevolkingsgroep die geheel leeft van de landbouw en woont in tradionele huizen volgens eeuwenoud model: tata genaamd. 

Na bezoek aan een smidse, een pottenbakkerij en een tata leverde de gids ons in de middag af bij een klein guesthouse midden in dit gebied. Dit heeft ook de vorm van een tata, maar dan een ander model dat meer in noord Benin te zien is en ook wat aangepast aan de toerist: wat ruimer en met een bed en een plekje om te wassen. De beheerder woont met zijn gezin met zeven kinderen ernaast in zijn eigen traditionele tata en is daarnaast landbouwer. Dit guesthouse is gebouwd door een Fransman, die met de opbrengsten ervan de gemeenschap wil steunen. Hij komt er zelf een keer per jaar en laat het beheer  over aan de beheerder, die daarmee een bijverdienste heeft.

Die middag en de volgende ochtend hebben we zonder gids een lange en schitterende wandeling door het gebied gemaakt en verschillende tata’s bezocht. De lokale bevolking was erg vriendelijk en graag bereid om iets te vertellen en hun woning te laten zien.

Het tatahuis is gebouwd als een klein vesting in ronde vormen. Het is traditioneel een verdediging tegen boze buitenstaanders, waaronder ooit slavenhandelaren. Een tata in deze regio heeft twee verdiepingen. Beneden leven de dieren en boven de familie. Op de bovenverdieping zijn meestal ook een of twee grote urnvormige constructies met een rieten dak waarin de voorraden gierst, sorgum en mais en rode pepers worden bewaard. Binnen en buiten de tata zijn veel animistische vormen zichtbaar, die met de voorouders te maken hebben. De voorouders zijn voor de animisten een communicatiekanaal naar de goden. Er zijn ook veel versieringen met botten en schedels van beesten die bij de begrafenisrituelen van een voorouder geslacht zijn.

Men verbouwt er gierst, sorghum, mais, pinda’s, groenten en katoen om cash mee te verdienen. Verder lopen er kippen, een paar geiten en soms een koe. Het is nu droge tijd en de oogsten waren binnengehaald. Er is voldoende voedsel, maar aan het einde van de droge tijd kan het wel krap worden.

De cash is nodig voor de middelbare school van de kinderen, mobiele telefoon kleine inkopen en voor sommigen een motor. 

In het gebied is behalve een schaarse motorfiets geen auto te bekennen. We moesten dus vooraf al een taxi bestellen, die ons over de grens naar onze volgende verblijfplaats in Benin zou brengen.

De grensovergang was een bijzondere ervaring. De lokale bevolking reist onbeperkt heen en weer, maar wij met onze visa moesten natuurlijk een uitreisstempel van Togo hebben en een inreisstempel van Benin. Een grenskantoor is in het stoffige plaatsje niet herkenbaar, maar gelukkig reed de beheerder van ons guesthouse mee om de taxichauffeur te wijzen waar wij een uitreisstempel konden halen.

We stopten ergens en na enige tijd wachten op een bankje kwam een in politieuniform gestoken ambtenaar tevoorschijn die twee uit elkaar gevallen registratieboeken meezeulde alsmede een doosje met pen en een stempel en stempelkussen, die duidelijk nog uit de vorige eeuw stamden. Zie foto.

De man schreef op zijn schoot eerst de gegevens van Peter op en begon daarna aan die van Henk, maar hij maakte daarbij gebruik van het vaccinatieboekje van Peter.

Na enige verwarring en discussie en met omstanders corrigeerde hij dat. Toen hij met enige kracht het door ons begeerde stempel wilde zetten viel het geheel op de grond. Wij hielden ons gezicht ternauwernood in de plooi en hielpen hem de spullen weer bij elkaar te krijgen. Vriendelijk namen we afscheid van elkaar en gingen we op weg naar het grenskantoor van Benin.

Ook daar kregen we in alle rust ons stempel en gingen we op weg naar Koussocoingoe. Tot onze verbazing zagen wij zagen aan deze kant van de grens grootschalige wegwerkzaamheden, die zouden leiden tot een brede geasfalteerde weg naar...... de grenspost van Togo??? Wij zagen de aansluiting nog niet direct, maar je weet het niet.

Ook in Koussocingoe hebben we een schitterende wandeling gemaakt door het gebied. De tata’s in Benin waren gelijk aan die van Togo, maar we zagen ook andere modellen. Bijvoorbeeld een die sterk leek op ons guesthouse in Togo. Ook hier weer zonder gids, tot enige teleurstelling van de lokale gidsen. Maar wij hebben ervaring dat we zonder gidsen meer zien en meer lokale bevolking spreken dan met een gids. Een randvoorwaarde is dat je je wel goed kunt oriënteren (Maps.me is ideaal daarvoor) en dat je voldoende Frans spreekt.

Ik ga dit verslag plaatsen, maar internet in nog niet zodanig dat we foto’s kunnen plaatsen. Dat doen we zodra er een goede internetverbinding is.